ONTOGENEZA – proces kształtowania postawy ciała

Proces kształtowania się postawy ciała zaczyna się w życiu płodowym i ulega nieustannym zmianom w ciągu całego życia. Kręgosłup dziecka znajdującego się w łonie matki posiada jedną, długą krzywiznę przebiegającą w kształcie litery C. Dopiero osiągnięcie przez dziecko poszczególnych „kamieni milowych” w rozwoju powoduje ukształtowanie poszczególnych, fizjologicznych krzywizn. W trzecim miesiącu życia wraz z unoszeniem głowy wyodrębnia się lordoza szyjna ( przodowygięcie szyjne). W 9-12 miesiącu życia wraz z osiągnięciem umiejętności samodzielnego siedzenia i stania wyodrębniona zostaje lordoza lędźwiowa (przodowygięcie lędźwiowe). Miednica ustawia się w przodopochyleniu, klatka piersiowa dla zrównoważenia nieco cofa się do tyłu. Charakterystyczna w tym okresie jest postawa dziecka, czyki uwypuklony brzuch, którego mięśnie nie są jeszcze na tyle silne aby utrzymać ciężar narządów wewnętrznych oraz ugięte stawy kolanowe, ponieważ dziecko dopiero rozpoczyna aktywność  w pozycji stojącej.

Zmianom ulega także kształt klatki piersiowej, która do 1 roku życia powiększa się o ok. 50 %. U noworodka żebra mają poziomy przebieg, prostopadły do kręgosłupa. To powoduje, że klatka piersiowa nie jest jeszcze w stanie odpowiednio się rozprężyć podczas wdechu . Dlatego dziecko w tym okresie oddycha głównie dzięki przeponie. Okres przekształcania się klatki piersiowej, polegający na stopniowym skośnym ustawieniu żeber w okolicach 2 urodzin umożliwia powiększenie rozmiarów klatki piersiowej podczas wdechu i przekształcenie się przeponowego toru oddychania na piersiowy, typowy dla człowieka dorosłego. W okresie dojrzewania następuje kolejny silny rozwój klatki piersiowej. W etapie wczesnodziecięcym ma ona kształt walcowaty, dzięki zwiększeniu obwodu osiąga typowy dla dorosłej osoby kształt stożkowaty.

Do 3 roku życia następuje częściowa stabilizacja postawy ale siła mięśni jest jeszcze niedostateczna dlatego dziecko do 6 roku życia może przejawiać nieco pogłębione krzywizny kręgosłupa , koślawe kolana, oraz niedostatecznie wysklepione stopy. Wszystkie te cechy są zjawiskiem fizjologicznym i mijają w miarę dalszego prawidłowego rozwoju. 7 rok życia a wraz z nim okres rozpoczęcia nauki szkolnej to pierwszy okres krytyczny dla rozwoju postawy związany ze zmianą warunków funkcjonowania i ograniczeniem naturalnej aktywności dziecka. Jest to czas, kiedy wyodrębniają się pierwsze asymetrie i wady postawy. Drugi moment krytyczny to okres dojrzewania. Siła mięśniowa nie nadąża za wzrostem dziecka  dlatego utrzymanie prawidłowej postawy wymaga od mięśni większej pracy , czemu często nie są w stanie sprostać. Sylwetka staje się wiotka i niedbała. Głowa i barki przesuwają się w przód. Plecy ulegają zaokrągleniu, brzuch uwypukla się stawy kolanowe są nadmiernie wyprostowane.

Do 35 roku życia następuje kolejny zwrot w kształtowaniu się sylwetki, po tym okresie ulega ona postępującemu pogorszeniu aż do okresu starości.

Na przestrzeni życia zmianom ulega też rozwój miednicy i kończyn dolnych. U niemowląt ustawiona jest w tyłopochyleniu. W miarę rozwoju umiejętności  lokomocyjnych, miednica zmienia ustawienie na przodopochylenie. W obrębie kończyn dolnych zaobserwować można, iż u noworodków występuje szpotawość kolan ( ustawienie  kończyn dolnych w kształcie litery O)oraz zgięciowe ustawienie stawów kolanowych i biodrowych. Stan ten utrzymuje się do ok. 3 roku życia i jest pozostałością z życia płodowego. Po tym okresie kończyny dolne ustawiają się w pozycji odwrotnej (kształt litery X) by osiągnąć proste ustawienie ok. 7-8 roku życia. Zmiany obejmują również stopy. U noworodka i niemowlęcia podeszwa stopy silnie wyścielona jest tkanka tłuszczową, nie uwidocznione są łuki kształtujące wysklepienie, wyodrębniają się one w wieku 3 lat, a w 6 roku życia powinny być już wyraźnie zaznaczone łuki podłużne stopy.